Przeziębienie to jedna z najczęściej występujących, choć stosunkowo łagodnych, wirusowych infekcji górnych dróg oddechowych, występujących w okresie jesienno-zimowym. Niezależnie od wieku i ogólnego stanu zdrowia, dopada niemal każdego z nas. Warto podkreślić, że to właśnie wirusy są przyczyną ponad 90% wszystkich infekcji górnych dróg oddechowych.
Nie ma jak dotąd skutecznego leku na przeziębienie. Głównie stosuje się działania profilaktyczne mające na celu uniknięcie infekcji. Samo leczenie polega jedynie na łagodzeniu objawów takich jak mokry kaszel, czy wysoka gorączka oraz stosowaniu preparatów wspomagających odporność organizmu. W związku z tym, obecnie poszukuje się nowych, skutecznych i naturalnych metod zwiększania odporności przeciwko wirusom przeziębienia. Przeprowadzono liczne badania kliniczne nad wpływem m.in. wysokich dawek witaminy C, czy też stosowania naturalnych surowców roślinnych takich jak czosnek, w profilaktyce przeziębień. Jednakże badania te nie wskazują jednoznacznie, że ochronią nas one przed infekcjami przeziębieniowymi.
Coraz częściej natomiast, w kontekście naturalnych sposobów zwiększenia ochrony przeciw wirusowym infekcjom górnych dróg oddechowych wymienia się PROBIOTYKI.
Probiotyki a ochrona przeciwko infekcjom górnych dróg oddechowych
Probiotyki to żywe mikroorganizmy, które podawane w odpowiednich ilościach mogą wykazywać korzystny efekt fizjologiczny. Najczęściej kojarzymy je z tzw. działaniem osłonowym podczas antybiotykoterapii oraz ich zbawiennym wpływem na przewód pokarmowy polegającym m.in. na zapobieganiu i skracaniu czasu trwania biegunki, czy regulacji pracy jelit. Probiotyki jednak cieszą się w świecie naukowym coraz większym zainteresowaniem, dzięki czemu regularnie poznajemy ich nowe, wcześniej nieznane funkcje. Niewątpliwie, korzystny wpływ mikroorganizmów probiotycznych na odporność został potwierdzony licznymi badaniami in vitro oraz in vivo zarówno z udziałem zwierząt jak i ludzi.
Istnieją liczne dowody naukowe potwierdzające, że spożywanie probiotyków może odgrywać znaczącą rolę we wzroście obrony przed patogenami zewnętrznymi, utrzymując równowagę jelitowego układu odpornościowego. Część badań dowodzi także, że suplementacja probiotykami może zapewnić dodatkową ochronę przeciwko wirusom, wywołującym infekcje górnych dróg oddechowych, w tym wirusom przeziębienia.
Probiotyki mogą zapewniać ochronę przed chorobami, w tym infekcjami wirusowymi poprzez kilka różnych mechanizmów, m.in.:
- modulowanie układu odpornościowego błon śluzowych oraz ogólnoustrojowego,
- hamowanie adhezji (przylegania) atakującego wirusa do receptora komórki gospodarza,
- bezpośrednia interakcja probiotyk-wirus,
- wytwarzanie metabolitów o działaniu przeciwwirusowym,
- stymulację odporności wrodzonej i nabytej układu odpornościowego,
- ograniczenie procesów zapalnych.
Najbardziej prawdopodobnym i skutecznym, ochronnym mechanizmem działania probiotyków w przypadku infekcji wirusowych górnych dróg oddechowych jest ich zdolność do wspomagania dojrzewania i aktywacji układu odpornościowego błony śluzowej poprzez wydzielanie metabolitów, takich jak kwasy organiczne, krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA), nadtlenek wodoru, i bakteriocyny, które są związkami przeciwdrobnoustrojowymi. Metabolity te, w szczególności SCFA, wpływają bezpośrednio na komórki nabłonkowe jelit i komórki odpornościowe, wzmacniając odpowiedź immunologiczną. Badania dowodzą także, że niektóre gatunki Lactobacillus i Bifidobacterium, modulują ogólnoustrojową i śluzówkową odpowiedź immunologiczną, także poprzez zwiększenie wytwarzania śluzówkowej immunoglobuliny A (IgA).
Jaki probiotyk na przeziębienie?
W tym miejscu należy podkreślić, że dla uzyskania oczekiwanych efektów probiotykoterapii, niezwykle istotnym jest także wybór odpowiedniego preparatu. Nie bez znaczenia jest także jego forma. Aktualnie na rynku występują dwie formy probiotyków: proszek (kapsułki, tabletki, saszetki) i płyn.
Technologia produkcji preparatów zawierających mikroorganizmy probiotyczne w formie sproszkowanej wykorzystuje głównie liofilizację i suszenie rozpyłowe. Mikroorganizmy probiotyczne poddane tym procesom pozostają w stanie metabolicznego uśpienia, co w świetle aktualnej wiedzy, stanowi ich największą wadę. Produkty te mają ponadto stosunkowo niską stabilność i trwałość.
Technologia produkcji produktów probiotycznych w formie płynnej pozwala natomiast uzyskać preparaty zawierające żywe i co najważniejsze – aktywne metabolicznie – komórki bakterii, zdolne do wytwarzania metabolitów, które to właśnie w największym stopniu wykazują działanie ochronne w przypadku wirusowych infekcji górnych dróg oddechowych.
W badaniach przeprowadzonych przez Fredua-Agyeman’a i Gaisford’a nad przeżywalnością komercyjnych preparatów probiotycznych wykazano ponadto, że liczba żywych organizmów na dawkę jest taka sama lub wyższa niż deklaracje podane na etykiecie dla preparatów w postaci płynnej, a w przypadku preparatów liofilizowanych liczebność jest niższa niż deklarowana.
Produkty probiotyczne w formie płynnej dawały ponadto lepsze wyniki pod względem przeżywalności zawartych w nich mikroorganizmów, w porównaniu z produktami liofilizowanymi.
Czy probiotyki ochronią mnie przed przeziębieniem?
W świetle opublikowanych jak dotąd wyników badań naukowych, istnieją dowody na to, że owszem – probiotyki mogą stanowić skuteczną ochronę przed wywoływanymi przez wirusy infekcjami górnych dróg oddechowych. Duża metaanaliza przeprowadzona przez Dermyshi i wsp. obejmująca ponad 8000 przedwcześnie urodzonych niemowląt wykazała ponadto zmniejszenie śmiertelności spowodowanej infekcjami dróg oddechowych wśród dzieci otrzymujących dojelitową suplementację probiotykami.
Wykazano, że przyjmowanie probiotyków wiązało się także ze zmniejszeniem częstotliwości występowania epizodów ostrych infekcji górnych dróg oddechowych, skróceniem średniego czasu ich trwania oraz zmniejszeniem częstotliwości powikłań i nadkażeń bakteryjnych, w których przebiegu konieczne jest zastosowanie antybiotyków.
Mikroorganizmy zasiedlające jelita oraz wytwarzane przez nie metabolity, bez wątpienia odgrywają znaczącą rolę w kształtowaniu naszej odporności. Należy jednak pamiętać, że nasze zdrowie stanowi wypadkową działania wielu czynników, takich jak: prowadzenie zdrowego trybu życia, prawidłowy sposób odżywiania się, odpowiednie nawodnienie, odpowiednia ilość snu, regularna aktywność fizyczna, umiejętności radzenia sobie ze stresem oraz profilaktyka zdrowia.
Literatura:
- Dermyshi E., Wang Y., Yan C., Hong W., Qiu G., Gong X., Zhang T., The “golden Age” of Probiotics: A systematic review and meta-analysis of randomized and observational studies in preterm infants. Neonatology. 2017, 112: 9–23. doi: 10.1159/000454668.
- Fredua-Agyeman M., Gaisford S., Comparative survival of commercial probiotic formulations: Tests in biorelevant gastric fluids and real-time measurements using microcalorimetry. Beneficial microbes. 2014, 6: 1-11.
- Hao Q., Dong B. R., Wu T., Probiotics for preventing acute upper respiratory tract infections. Cochrane Database Syst Rev. 2015, 2: CD006895. doi:10.1002/14651858.CD006895.pub3.
- Hao Q., Lu Z., Dong B. R., Huang C. Q., Wu T., Probiotics for preventing acute upper respiratory tract infections. Cochrane Database Syst Rev. 2011, 9: CD006895. doi:10.1002/14651858.CD006895.pub2.
- Kang E. J., Kim S. Y., Hwang I. H., Ji Y. J., The effect of probiotics on prevention of common cold: a meta-analysis of randomized controlled trial studies. Korean J Fam Med. 2013, 34 (1): 2-10. doi:10.4082/kjfm.2013.34.1.2.
- Kikuchi Y., Kunitoh-Asari A., Hayakawa K., Imai S., Kasuya K., Abe K., Adachi Y., Fukudome S.I., Takahashi Y., Hachimura S., Oral administration of Lactobacillus plantarum strain AYA enhances IgA secretion and provides survival protection against influenza virus infection in mice. PLoS ONE. 2014, 9: e86416. doi: 10.1371/journal.pone.0086416.
- Lopez-Santamarina A., Lamas A., Del Carmen Mondragón A. i wsp., Probiotic Effects against Virus Infections: New Weapons for an Old War. Foods. 2021, 10 (1): 130. doi:10.3390/foods10010130.
- Zhao Y., Dong B. R., Hao Q., Probiotics for preventing acute upper respiratory tract infections. Cochrane Database Syst Rev. 2022, 8 (8): CD006895. doi:10.1002/14651858.CD006895.pub4.
